Ήδη απ' το οπισθόφυλλο, ο αναγνώστης καταλαβαίνει ότι δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο μυθιστόρημα, καθώς στην πίσω πλευρά του βιβλίου, αντί για περίληψη, ή έστω μια παράγραφο του βιβλίου, φιγουράρει μια σύντομη βιογραφία του συγγραφέα. Ο συγγραφέας αυτός, ο Samuel Becket, είναι γνωστός για τα θεατρικά έργα του, που ανήκουν στο ρεύμα του "θεάτρου του παραλόγου", κλάδο του μοντερνιστικού κινήματος. Τα ίδια νεωτερικά χαρακτηριστικά, δηλαδή υπέρβαση των ορίων της Τέχνης, έκφραση ματαιότητας, άρνηση των αξιών της κοινωνίας, απόρριψη της λογικής αλληλουχίας και επικέντρωση στο υποσυνείδητο, απελευθέρωση απ' τη μορφή, απουσία επικοινωνίας, σκοπού και νοήματος για τον άνθρωπο και επίδραση της υπαρξιστικής φιλοσοφίας, παρουσιάζει και το εν λόγω μυθιστόρημα.
Κατ' αρχήν, η δομή δεν είναι η κλασσική, μυθιστορηματική δομή, αλλά μοιάζει περισσότερο με θεατρικό, καθώς ο αναγνώστης παρακολουθεί τους εσωτερικούς μονολόγους δύο περιθωριακών ανθρώπων. Επίσης, μια παράγραφος μπορεί να πιάνει πολλές σελίδες, οι περισσότερες προτάσεις είναι ασύντακτες και ασύνδετες και γενικά η ροή του λόγου και των σκέψεων είναι συνειρμική και δεν ακολουθεί τη λογική. Με αυτή την τεχνική αποδίδεται πετυχημένα αυτό που κάθε άνθρωπος, από προσωπική πείρα, ξέρει, δηλαδή ότι η ροή των σκέψεων είναι μπερδεμένη, α-νόητη (χωρίς νόημα) και χωρίς συγκρότηση. Σε κανένα άλλο βιβλίο δεν συνάντησα τόσο αληθοφανή απόδοση της ροής των σκέψεων κάποιου, καθώς στα περισσότερα λογοτεχνικά βιβλία οι σκέψεις των χαρακτήρων αποδίδονται με τρόπο απείρως πιο συνεκτικό και συγκροτημένο.
Οι μελετητές λένε ότι σε αυτό το βιβλίο διατηρούνται ακόμη κάποιες συμβάσεις του μυθιστορήματος, δηλαδή χαρακτήρες, τόπος, χρόνος και κίνηση. Συνεπώς, μπορεί να υπάρξει μια περίληψη της στοιχειώδους πλοκής: δυο περιθωριακοί τύποι ξεκινούν, για διαφορετικούς λόγους, ο καθένας τη δικιά του μάταιη, χωρίς νόημα αναζήτηση. Η αποδόμηση των προαναφερόμενων μυθιστορηματικών συμβάσεων, όμως, έχει ήδη ξεκινήσει, με εντονότερο παράδειγμα τη διάσπαση της χρονικής ενότητας των γεγονότων, χαρακτηριστικό που καταλήγει να προξενεί απορία σχετικά με την ίδια την ταυτότητα των χαρακτήρων.
Όπως όλες οι πράξεις των χαρακτήρων είναι αναίτιες και χωρίς κανένα συναίσθημα, έτσι αναίτια είναι και η έντονη βία στην οποία συχνά καταφεύγουν οι ήρωες. Αυτές οι εξπρεσσιονιστικά γκροτέσκες σκηνές σχετίζονται με την εποχή που γράφηκε το μυθιστόρημα, καθώς οι τεχνικές και τα θέματα του Μοντερνισμού επηρεάστηκαν βαθιά από την αποκτήνωση και βιαιότητα των δύο παγκοσμίων πολέμων, αλλά και τις θηριωδίες σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αποικίες και γκουλάγκ. Οπότε, με αυτή τη διείσδυση της άλογης βίας στον ιστό του βιβλίου, δίνεται εικόνα στη συμβολική ή και πραγματική ιστορικά βιαιότητα του ανθρώπινου πολιτισμού. Τελικά, η πιθανή ερμηνεία είναι ότι οι ενοχλητικές αυτές εικόνες χρησιμοποιούνται για τη στηλίτευση της βίας ως παράλογης.
Ένα αλλόκοτο στοιχείο του μυθιστορήματος είναι η εμμονή στο σωματικά απωθητικό και στο σκατολογικό στοιχείο. Αυτό το χαρακτηριστικό σχετίζεται με το χαρακτήρα "εναντίον της Τέχνης" που προσέλαβαν αρκετά κινήματα στα πλαίσια του Μοντερνισμού, με κυριότερο παράδειγμα το Ντανταϊσμό. Ένα ακόμη ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι το μαύρο χιούμορ.
Ο αναγνώστης δεν μπορεί να αισθανθεί κάτι για τους χαρακτήρες, ούτε καν ενδιαφέρον. Η μόνη αλληλεπίδραση, τόσο μεταξύ των χαρακτήρων όσο και μεταξύ χαρακτήρων-αναγνώστη, είναι η αποξένωση.
Η γλώσσα είναι πολύ απλή και λιτή, με τάσεις προφορικότητας. Όμως, με την αστόλιστη αυτή γλώσσα εξετάζονται δύσκολες μεταφυσικές και φιλοσοφικές έννοιες: η αποξένωση, η ματαιότητα, η αποτυχία, ο θάνατος... Ακόμη, μελετάται η φύση της λογοτεχνικής δημιουργίας και η σχέση της καταγραφής συμβάντων με την πραγματικότητα. Το αξιοπερίεργο είναι ότι τα μεταφυσικά και φιλοσοφικά θέματα συνυπάρχουν στενά με τη σκατολογία, ακόμη και στην ίδια πρόταση!
Παραδόξως, η ανάγνωσή του κυλάει σχετικά γρήγορα κι εύκολα, παρά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.
Αντικειμενικά, για την ιστορία της λογοτεχνίας, είναι σημαντικό βιβλίο, όμως εμένα δεν μου άρεσε. Ο κύριος λόγος είναι ότι αυτό που διαβάζω θέλω να έχει κάποια δομή, να διηγείται μια ιστορία και να μη θυμίζει τόσο πολύ παραλήρημα. Ταυτόχρονα όμως μου άρεσε η συνειρμική και ασύνδετη ροή των σκέψεων των χαρακτήρων, μου φάνηκε εξαιρετικά αληθοφανής. Στοιχεία που με απώθησαν είναι το μαύρο χιούμορ και οι βωμολοχίες, τα οποία απεχθάνομαι, ιδίως σε μυθιστορήματα.
Είναι, πάντως, ένα μυθιστόρημα που στοχεύει στο μυαλό κι όχι στο συναίσθημα, όπως τα περισσότερα μυθιστορήματα. Για να κατανοηθεί, ο αναγνώστης χρειάζεται να έχει ήδη κάποια επαφή με μοντερνιστικά, εξπρεσσιονιστικά μυθιστορήματα. Ακόμη, για να ερμηνευθούν τα διάφορα εκκεντρικά χαρακτηριστικά του βιβλίου και τα μοτίβα και θέματα που καταπιάνεται, είναι απαραίτητη η δουλειά του αναγνώστη μετά το διάβασμα, δηλαδή να σκεφτεί για τη σημασία των παράξενων συμβάντων που διαδραματίζονται στο βιβλίο, αλλά και να διαβάσει αναλύσεις για τα έργα του Μπέκετ, το ρεύμα του Μοντερνισμού και το "θέατρο του παραλόγου".
Βαθμολογία: 7/10
Ταυτότητα βιβλίου
Τίτλος: Μολλόϋ
Συγγραφέας: Samuel Becket
Μετάφραση: Αλεξάνδρα Παπαθανασοπούλου
Εκδόσεις: Ύψιλον
Κατηγορία: Ξένη Λογοτεχνία
Σελίδες: 225
